تصاویری که تحریف یا تغییر داده شدند

زندگی امروز- بخش مهمی از اخبار جعلی، به تصاویر و عکس‌های جعلی یا تحریف شده اختصاص دارد. این تصاویر به منظور سرگرمی، زیبایی شناسی، گمراه کردن مخاطب یا اثبات حقانیت یا رد یک مطلب تولید یا تحریف می‌شوند. 

برخی از تصاویر جعلی تنها جنبه سرگرمی و شوخی با مخاطبان را دارند، مانند دستکاری تصاویر حیوانات یا فتوشاپ کردن تصویر افراد مشهور در موقعیت‌های طنز آمیز. در دنیای مد نیز دستکاری تصاویر مدل‌ها برای نزدیک‌تر شدن هرچه بیشتر به استانداردهای صنعت مد بسیار رایج است. اما در حوزه سیاست و اجتماع، نیت افراد از دستکاری، تحریف و جعل تصاویر ممکن است بسیار متفاوت و پیامدهای آنها بسیار عمیق‌تر باشد و حتی به منازعات و خشونت‌های داخلی و خارجی منجر شود.    در ادامه مثال‌های متنوع (و غالباً مشهوری) از تصاویر جعلی و سویه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی آنها آورده شده است.

بعد از انتخابات نوامبر ۲۰۱۸ در کنگره امریکا، تعداد زنان راه یافته به مجلس رکورد تمام ادوار گذشته را شکست. این انتخابات از نظر تنوع مذهب، نژاد، ملیت و... نیز تاریخ‌ساز بود. تنها چند روز پس از انتخابات، تعدادی از نمایندگان زن دموکرات که بتازگی به کنگره راه یافته بودند، برای یک عکس دسته جمعی گرد هم آمدند و یکی از آنان این عکس را در شبکه اجتماعی خود منتشر کرد. 

چند هفته بعد، این عکس دوباره در فضای مجازی دست به‌دست شد، اما این بار با چند تغییر قابل توجه: پوستری با متن «بی‌کفایت برای ریاست جمهوری: ترامپ را استیضاح کنید»، تابلویی از اسامه بن‌لادن و گوشه‌ای از پرچم معروف داعش روی دیوار پشت نمایندگان به چشم می‌خورد. حتی چهره حاضران در عکس نیز تغییر کرده بود. 

در زیر برخی از پست‌هایی که این تصویر ثانویه را منتشر می‌کردند عبارات مختلفی نیز نوشته شده بود: «ترامپ، همین حالا این طرفداران تروریست‌ها را از دولت ما بیرون کن»، «این مثالی از رأی‌دهندگانی است که مشکل روانی دارند». این پست مرتباً در فیس‌بوک دست به‌دست می‌شد و جمهوریخواهان ساده‌لوح‌تر را هدف قرار می‌داد.

در سال ۱۹۳۷ هیتلر به دیدار فیلمساز نازی لنی ریفنشتال می‌رود. در تصویر برادر لنی، همسر هیتلر، گوبلز  وزیر تبلیغات هیتلر و معمار هولوکاست نیز دیده می‌شوند. اما مدت کمی پس از گرفته‌ شدن این عکس و پیش از انتشار، هیتلر دستور داد گوبلز از آن حذف شود. با اینکه نیت اصلی هیتلر از این کار به‌طور قطع مشخص نیست اما معروف است که تخاصم هیتلر با گوبلز وقتی آغاز شد که وی به رابطه پنهانی گوبلز با یک بازیگر پی برد.

در سال ۲۰۰۹ روزنامه اسرائیلی Yated Neeman عکسی از کابینه بنیامین نتانیاهو را که برای عکس دسته‌جمعی در کنار یکدیگر صف کشیده‌ بودند منتشر کرد. اما با نگاهی به عکس اصلی مشخص می‌شود این روزنامه دو عضو زن کابینه را حذف کرده و آنها را با چهره مردان جایگزین کرده است. بیشتر خوانندگان این روزنامه را یهودیان ارتودوکس و تندرو تشکیل می‌دهند که معتقدند زنان نباید اجازه حضور در دولت را داشته باشند.

در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۸ دونالد ترامپ به غلط ادعا کرد سه مأمور مرزی در تقابل با دسته‌ای از مهاجرانی که قصد عبور غیرقانونی از مرز سن دیگو را داشتند «به دلیل اصابت سنگ و کلوخ بشدت زخمی و مجروح شده‌اند».

تولید تصاویر جعلی امر جدیدی نیست و از همان زمان که بشر فناوری تصویربرداری را اختراع کرد، امکان جعل و تحریف تصویر و فیلم نیز فراهم شد، به‌طوری که بر اثر آن قلب حقیقت صورت گرفت. این جعل فقط از طریق دستکاری مستقیم در فیلم و عکس حاصل نمی‌شود، بلکه از طریق نشان دادن بخشی از حقیقت یا جابه‌جایی توضیح تصاویر نیز امکان پذیر است و اتفاقاً اخیراً این شیوه عمومیت بیشتری یافته زیرا با گسترش تولید و انتشار عکس و فیلم از طریق اینترنت و فضای مجازی و دسترسی نامحدود مردم به آن، در هر لحظه در خطر تأثیر‌پذیری از اخبار و تصاویر جعلی هستیم. شاید بتوان گفت تصاویر جعلی آثار زیان‌بارتری از اخبار جعلی داشته باشند.