برگزیت یعنی چه؟
کلمه برگزیت مخفف عبارت «British Exit» و به معنی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست.
اتحادیه اروپا چیست؟
اتحادیه اروپا اتحادیهای سیاسی و اقتصادی است که ۲۸ کشور اروپایی عضو آن هستند و مقر بسیاری از نهادهای آن در بروکسل، پایتخت بلژیک است.
کشورهای عضو این اتحادیه اجازه تجارت آزادانه با یکدیگر را دارند، قوانین و استانداردهایشان در بسیاری از حوزهها یکی است و شهروندانشان میتوانند آزادانه و بدون گرفتن ویزا به کشورهای دیگر اتحادیه اروپا مهاجرت کنند.
چرا بریتانیا دارد اتحادیه اروپا را ترک میکند؟
۲۳ ژوئن ۲۰۱۶ (۳ تیر ۱۳۹۵) یک همهپرسی درباره ادامه عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا برگزار شد که در آن ۱۷.۴ میلیون نفر (۵۱.۹ درصد رأیدهندگان) به خروج و ۱۶.۱ میلیون نفر (۴۸.۱ درصد) به ماندن رأی دادند.
چرا رفراندوم برگزیت برگزار شد؟
دیوید کامرون نخستوزیر پیشین بریتانیا وعده داده بود که در صورت پیروزی حزبش (حزب محافظهکار) در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۵، عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا را به همهپرسی بگذارد.
چرا مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا رأی دادند؟
مردم دلایل مختلفی برای رأی دادن به برگزیت داشتند. متوقف کردن مهاجرت آزادانه از کشورهای دیگر عضو اتحادیه به بریتانیا، پس گرفتن اختیار کامل تدوین قوانین و استانداردها، توقف پرداخت حق عضویت سالانه و داشتن اختیار بستن قراردادهای تجارت آزاد با کشورهای دیگر دنیا از جمله دلایلی است که طرفداران خروج به عنوان فواید برگزیت ذکر میکنند.
برگزیت چه زمانی قرار است اتفاق بیفتد؟
برای ترک اتحادیه اروپا، بریتانیا باید طبق «ماده ۵۰» پیمان لیسبون درخواست رسمیاش را اعلام میکرد. این درخواست نزدیک به یک سال پس از برگزاری رفراندوم، ۲۹ مارس ۲۰۱۷ در نامهای داده شد.
طبق ماده ۵۰، دو سال پس از این درخواست، یعنی ۲۹ مارس ۲۰۱۹ (۹ فروردین ۱۳۹۸) عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا به پایان میرسد.
دو طرف در این مدت فرصت دارند با مذاکره درباره شرایط خروج، به توافق برسند.
چه نیازی به توافقنامه خروج هست؟
در طول چهار دهه عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا، اقتصاد، قوانین و جامعه بریتانیا عمیقاً به این اتحادیه گره خورده است.
توافقنامه خروج تکلیف این سه موضوع را مشخص میکند:
•میزان بدهی بریتانیا به اتحادیه اروپا
•حقوق بریتانیاییهایی که به کشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا مهاجرت کردهاند و نیز حقوق اروپاییهایی که به بریتانیا مهاجرت کردهاند
•وضعیت مرز ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند
طبق این توافقنامه، پس از خروج یک دوره تقریباً دو ساله «گذار» آغاز میشود که در آن وضعیت فعلی روابط تجاری حفظ میشود تا دو طرف بتوانند درباره امضای یک پیمان تجارت آزاد مذاکره کنند.
دو طرف در کنار توافقنامه خروج، یک «بیانیه سیاسی» مشترک هم امضا کردهاند از نظر حقوقی الزامآور نیست و هدفش اعلام خواستههای دو طرف در روابطشان پس از برگزیت است.
۱۴ ژانویه ۲۰۱۹ نمایندگان مجلس بریتانیا با اختلاف ۲۳۰ رأی توافقنامه خروج را رد کردند.
توافقنامه خروج در چه مرحلهای است؟
پس از یک سال و نیم مذاکره، نوامبر ۲۰۱۸ دولت بریتانیا و اتحادیه اروپا بر سر یک متن ۵۸۵ صفحهای به توافق رسیدند.
این توافقنامه به عنوان یک عهدنامه بینالمللی برای اجرا باید به تصویب مجلس بریتانیا و پارلمان اروپا برسد.
ولی مجلس بریتانیا ۱۵ ژانویه ۲۰۱۹ (۲۵ دی ۱۳۹۷) با ۲۰۲ رأی موافق در برابر ۴۳۲ رأی مخالف این توافقنامه را رد کرد.
البته چه توافقنامه خروج به تصویب نهایی برسد چه نه، بریتانیا قرار است ۲۹ مارس اتحادیه اروپا را ترک کند.
دلیل مخالفت مجلس بریتانیا با توافقنامه خروج چیست؟
جناحهای سیاسی مختلف به دلایل متفاوتی علیه توافقنامه رأی دادند. حزب کارگر، حزب اصلی مخالف دولت، و نیز نمایندگان طرفدار ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا معتقدند خروج طبق این توافقنامه برای اقتصاد بریتانیا مضر است.
در سوی دیگر، هواداران سرسخت برگزیت معتقدند این توافقنامه کنترل کامل همه امور را به بریتانیا برنمیگرداند و مخصوصاً نگرانند که بخش مربوط به مرز ایرلند شمالی، باعث میشود بریتانیا تا ابد در قید و بندهای اتحادیه اروپا بماند.
مشکل مرز ایرلند شمالی چیست؟
ایرلند شمالی در کنار انگلستان، ولز و اسکاتلند، بریتانیا را تشکیل میدهد.
جمهوری ایرلند عضو اتحادیه اروپاست و پس از برگزیت، مرز بین این کشور و ایرلند شمالی (که بخشی از بریتانیاست) به یک مرز خارجی اتحادیه اروپا تبدیل میشود.
در حال حاضر این مرز نامرئی است؛ به این معنی که هیچگونه تجهیزات یا پاسگاههای مرزی و گمرکی در مرز دو کشور وجود ندارد.
بریتانیا و جمهوری ایرلند میخواهند این مرز را پس از برگزیت هم به همین شکل نگه دارند. برای این کار، تدابیری در توافقنامه خروج در نظر گرفته شده که به «حصار» معروف است؛ ولی این بخش توافقنامه در بریتانیا جنجالساز شده است.
آیا ممکن است برگزیت به تعویق بیفتد؟
بله؛ اگر بریتانیا درخواست کند مهلت مذاکرات تمدید شود و هر ۲۷ کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا با آن موافقت کنند، تاریخ برگزیت میتواند تغییر کند.
آیا ممکن است بریتانیا در اتحادیه اروپا باقی بماند؟
بله؛ طبق حکم دیوان دادگستری اروپا، بریتانیا میتواند پیش از موعد خروج، درخواستش را به صورت یکجانبه پس بگیرد و برای ماندن، نیازی به تأیید دیگر اعضا ندارد. تنها شرطش این است که تصمیم به ماندن در اتحادیه «در فرآیندی دمکراتیک» گرفته شده باشد؛ به این معنی که مثلاً این موضوع به تصویب پارلمان بریتانیا رسیده باشد یا در یک همهپرسی دیگر، مردم بریتانیا به ماندن رأی داده باشند.
حالا چه میشود؟
اگر هیچ اتفاقی نیفتد، بریتانیا بدون توافقی درباره خروج ۲۹ مارس ۲۰۱۹ از اتحادیه اروپا خارج میشود. بسیاری گمان میکنند چنین اتفاقی، ضربه مهلکی به اقتصاد بریتانیا بزند.
اگر مجلس بریتانیا توافقنامه خروج فعلی (یا نسخه اصلاحشدهای از آن) را تصویب کند و برگزیت طبق آن انجام میشود. البته اصلاح توافقنامه به تأیید سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه نیاز دارد.
گزینه دیگر این است که بریتانیا نظرش را تغییر دهد و در اتحادیه اروپا بماند.
برگزیت برای مردم کشورهای دیگر چه اهمیتی دارد؟
برگزیت میتواند باعث کند شدن رشد اقتصادی بریتانیا و اتحادیه اروپا شود؛ اتحادیهای که بزرگترین بلوک اقتصادی جهان است. چنین اتفاقی میتواند در کوتاهمدت و درازمدت روی اقتصاد جهان و حتی قیمت نفت تأثیر بگذارد.
در کنار این، برگزیت از یک طرف میتواند وزن اتحادیه اروپا در معادلات جهانی را کمتر کند و از طرف دیگر ممکن است مواضع بریتانیا در دیپلماسی و مناقشههای بینالمللی به آمریکا نزدیکتر شود.
منبع: بی بی سی