زندگی امروز- دیجی مگ نوشت: این بار قصد داریم بهترین فیلمهای عاشقانه جهان را بررسی کنیم. چرا که در تاریخ سینما کمتر آثاری همچون فیلمهای عاشقانه و رمانتیک موفق شدهاند طیف وسیعی از مخاطبان را تحت تاثیر جادوی ماندگار خود قرار دهند. گرچه در عموم این آثار خط روایی اصلی به جستوجوی عشق یا فراز و نشیبهای روابط عاشقانه باز میگردد اما بسته به این که اثر عاشقانه با المانهای چه ژانری ترکیب شده باشد ممکن است با طیف وسیعی از فیلمها طرف شویم که از کمدی رمانتیک تا فیلم نوار را در بر میگیرد.
در بسیاری از آثار رمانتیک تقابل یک رابطه عاشقانه و مجموعهای از موانع، داستان را به حرکت در میآورند. ممکن است این موانع منابع درونی داشته باشند (به خود طرفین رابطه بازگردند) یا از بیرون رابطه به یک داستان عاشقانه تنش وارد کنند اما این تقابل بسته به دیدگاه فیلمساز فرایند و نتایجی را در بر دارد که جان مایه یک اثر عاشقانهاند. گاهی اوقات پایانی خوش پس از غلبه بر سختیها، گاهی یک پایان اشکانگیز در برابر یک سرنوشت تلخِ گریزناپذیر و گاهی هم رهاشدن در تعلیق، نمایش افقهای پنهان یک رابطه و افزودن چیزی به عشق و معنای آن در ذهن مخاطب.
در ادامه ۲۰ فیلم عاشقانه را انتخاب کردهایم که از نظر منتقدان و سینمادوستان حرفهای در میان برترین نمونهها از آثار عاشقانه سینما قرار دارند.
عنوان اصلی: A Short Film About Love
کارگردان: کریشتوف کیشلوفسکی
محصول: لهستان
سال اکران: ۱۹۸۹
«فیلم کوتاهی دربارهی عشق» یکی از آثار تحسینشده کارگردان مطرح اروپایی کریشتوف کیشلوفسکی است که روایتگر عشق عمیق و دیوانهوار یک کارمند کم سن و سال اداره پست نسبت به زنی است در همسایگی او. زنی که عشق جوان را جدی نمیگیرد و اساسا سالها است ایمانش نسبت به عشق را از دست داده است. تومک ِنوزده ساله از پنجره اتاقش و از طریق یک تلسکوپ ماگدا را زیر نظر دارد. استفاده از دوربین برای دیدزدن خانه روبرویی که همزمان ما را به یاد فیلم سینمایی پنجره عقبی (Rear Window) اثر آلفرد هیچکاک نیز میاندازد در فیلم نقشی کلیدی دارد و بویژه در پایانبندی آن به نوعی با عوض کردن «زاویه دید» تحول ِ ماگدا و درکی که او از عشق ِتومک پیدا کرده را به شکلی خلاقانه نمایش میدهد.
گرچه نسخه سینمایی و بلندتر «فیلم کوتاهی درباره عشق» در سال ۱۹۸۹ منتشر شد اما یک سال قبل از آن این اثر به عنوان قسمت ۶ از مجموعه ۱۰ قسمتی «ده فرمان» (Dekalog) از تلویزیون لهستان پخش شده بود.
عنوان اصلی: In the Mood for Love
کارگردان: وونگ کار وای
محصول: هونگ کونگ
سال اکران: ۲۰۰۰
وونگ کار وای که در میان کارگردانهای مولف سینمای هنگ کنگ چهرهای صاحبنام در نظر گرفته میشود کارنامهای دارد با آثار شاخص عاشقانه. یکی از این فیلمها که احتمالا بیش از همه آثار او باعث شهرت جهانیاش شد و در بسیاری از فهرستهای فیلمهای برتر جایگاه خاصی را اشغال کرده «در حال و هوای عشق» است.
«در حال و هوای عشق» داستان مرد و زنی است که همزمان در سال ۱۹۶۲ با اجاره دو واحد از یک آپارتمان همسایه میشوند. مدتی بعد در مییابند که همسران ِ خیانتکاری دارند و این نقطه اشتراک به شروع یک رابطه عاطفی دشوار و پیچیده میان آنها منجر میشود.
عنوان اصلی: Casablanca
کارگردان: مایکل کورتیز
محصول: آمریکا
سال اکران: ۱۹۴۲
اغراق نکردهایم اگر بگوییم کازابلانکا فیلمی است با شهرتی عالمگیر. یک درام رمانتیک که با بازی هامفری بوگارت و اینگرید برگمان براساس نمایشنامه «همه به کافه ریک میآیند» ساخته شد و با گذر زمان جایگاهی دست نیافتنی میان آثار عاشقانه پیدا کرد.
فیلم که در جریان روزهای پر تنش جنگ جهانی دوم میگذرد یک رابطه عاشقانه قدیمی را با مانعی اساسی روبرو کرده که به یک دو راهی پیچیده ختم شده است؛ مردی که باید بین عشق و انساندوستی دست به انتخاب بزند.
بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که کازابلانکا علاوه بر آنکه فیلمی عاشقانه است فیلمی است درباره مهاجرین و پناهجویان و از این زاویه نیز مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
عنوان اصلی: Amour
کارگردان: میشائل هانکه
محصول: فرانسه، آلمان، اتریش
سال اکران: ۲۰۱۲
«عشق» را باید یکی از پرافتخارترین و تحسینشدهترین آثار میشائل هانکه دانست که هم در جشنواره کن نخل طلا – مهمترین جایزه جشنواره – را تصاحب کرد و هم توانست در مراسم اسکار جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان را به دست بیاورد.
«عشق» که با بازی ژان لویی ترنتینیان، امانوئل ریوا و ایزابل هوپر همراه بود بر زندگی یک زوج مسن تمرکز دارد که دو معلم موسیقی بازنشستهاند و حال در دوران پیری با تنهایی و مشکلات جسمی دست به گریباناند از جمله این که نیمی از بدن زن (امانوئل ریوا) به دلیل سکته فلج شده است و مرد باید از او مراقبت کند.
عنوان اصلی: The Apartment
کارگردان: بیلی وایلدر
محصول: آمریکا
سال اکران: ۱۹۶۰
آپارتمان با بازی جک لمون و شرلی مکلین یکی از نقاط اوج کارنامه بیلی وایلدر است. یک کمدی رمانتیک درجه یک که شخصیت اصلیاش عاشق زنی شده که با رییسش رابطه دارد و وضعیت تضادبرانگیزی را برای قهرمان فیلم ایجاد کرده است.
گرچه آپارتمان یک کمدی عاشقانه است اما اگر چند صحنه که در مجموع زهر فیلم را گرفتهاند از آن حذف کنیم باید گفت با اثری تلخ طرفیم که به شکلی هوشمندانه بسیاری از مناسبات قدرت و ساختارهای پیشرفت در جامعه را نقد میکند.
عنوان اصلی: Lost in Translation
کارگردان: سوفیا کوپولا
محصول: آمریکا، ژاپن
سال اکران: ۲۰۰۳
«ازدسترفته در ترجمه» اولین فیلم سینمایی سوفیا کوپولا است که ابتدا به دلیل نسبتش با فرانسیس فورد کوپولا کارگردان مشهور آمریکایی و حضورش به عنوان بازیگر درسینمای آمریکا شناخته میشد اما با ساخت این اثر سینمایی توانست حرفه کارگردانی را آغاز کند.
فیلم به رابطه یک بازیگر پا به سن گذاشتهی رو به افول و یک زن جوان میپردازد. هر دو ناراضی از زندگی و روابط عاطفیشان، هر دو غرق در احساس تنهایی و دست به گریبان با بیخوابی و احساس پوچی. در این میان چیزی جوانهزده که میشود به عشق تعبیرش کرد اما بیان این حس میان این دو آنقدرها هم که به نظر میرسد ساده نیست.
عنوان اصلی: Her
کارگردان: اسپایک جونز
محصول: آمریکا
سال اکران: ۲۰۱۳
«او» یک فیلم عاشقانه علمی-تخیلی است. این ساخته اسپایک جونز که با بازی واکین فینیکس، ایمی آدامز و اسکارلت جوهانسون همراه است داستان مردی را دنبال میکند که عاشق یک دستیار شخصی هوشمند شده که با هوش مصنوعی کار میکند و البته صدای یک زن را دارد. ایده رابطه عاشقانه با یک ربات مدتها در ذهن اسپایک جونز وسوسه ساخت فیلم را ایجاد کرده بود. او که با همین مضمون درسال ۲۰۱۰ هم یک فیلم کوتاه ساخته بود بالاخره در سال ۲۰۱۳ یک فیلم بلند داستانی ساخت و موفق شد توجه سینما دوستان را با این اثر عاشقانه به خود جلب کند.
عنوان اصلی: Eternal Sunshine of the Spotless Mind
کارگردان: میشل گوندری
محصول: آمریکا
سال اکران: ۲۰۰۴
بعضی از آنها که تجربه یک رابطه عاشقانه شکستخورده را دارند میگویند کاش میشد حافظهمان را از خاطرات طرف مقابل پاک کنیم. یک روز صبح از خواب بیدار شویم و دیگر به یاد نیاوریم که چه روزهای تلخ و شیرینی را سپری کردهایم. در «درخشش ابدی یک ذهن پاک» اتفاقی شبیه به همین در جریان است. موسسهای پیدا شده که میتواند خاطرات مراجعین را پاک کند. مرد و زن قصه هر دو به این موسسه مراجعه کردهاند و بخش عمده فیلم در شرایطی میگذرد که مرد قصد دارد در واکنش به اقدام زن، او نیز تمام خاطرات باقیمانده را از ذهنش پاک کند. اتفاقی که نهایتا به نابودی تمامعیار هر آنچه بود؛ هر آنچه دست کم در ذهن این دو عاشق ِسابق بود منجر خواهد شد.
معروفترین اثر میشل گوندری که فیلمنامه آن در همکاری با چارلی کافمن به رشته تحریر درآمده اثری است در ستایش عشق و بیشتر در ستایش خاطرات عاشقانه و ارزش ابدی و ازلی آنها.
عنوان اصلی: The Shape of Water
کارگردان: گیرمو دل تورو
محصول: آمریکا
سال اکران: ۲۰۱۷
«شکل آب» که از فیلمهای موفق سال ۲۰۱۷ بود و جوایز اسکار را هم درو کرد درباره یک رابطه عاشقانه عجیب و نامتعارف است. زن جوانی که توانایی حرفزدن را به دلیل آسیبی درکودکی از دست داده و برای ارتباط برقرار کردن از زبان اشاره استفاده میکند نظافتچی یک آزمایشگاه دولتی است که محل پروژههای سری است؛ یکی از این پروژهها به یک موجودِ دو زیست عجیب مربوط است (البته از آنجا که میدانیم دل تورو کارگردان فیلم است وجود موجودات عجیب هم چندان غافلگیرمان نمیکند). میان زن نظافتچی و این موجود غریب رابطهای عاطفی شکل میگیرد در عین حال که یک تریلر جاسوسی پرتنش هم سر راه این قصه عاشقانه قرار میگیرد.
به نظر میرسد شکل آب را باید تلاشی برای نمایش عشق در فراسوی قالبهای متعارف و حتی در فراسوی زبان دانست.
عنوان اصلی: The English Patient
کارگردان: آنتونی مینگلا
محصول: آمریکا
سال اکران: ۱۹۹۶
فیلم سینمایی «بیمار انگلیسی» یک درام رمانتیک است که روایت آن در روزهای پایانی نبرد ایتالیا (در جنگ جهانی دوم) در جریان است. فیلم داستان یک خلبان گمنام را بررسی میکند که گذشته را به یاد ندارد و با نام بیمار انگلیسی در یک صومعه تحت مراقبت پرستار هانا بستری شده است.
«بیمار انگلیسی» با بازی رالف فاینس و ژولیت بینوش متمرکز بر رابطه عاطفی این بیمار و پرستار است. این اثر سینمایی موفق شد چندین جایزه اسکار از جمله جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را از شصت و نهمین دوره جوایز اسکار تصاحب کند.
عنوان اصلی: The Umbrellas of Cherbourg
کارگردان: ژاک دمی
محصول: فرانسه
سال اکران: ۱۹۶۴
اگر به آثار موزیکال علاقه دارید فیلم «چترهای شربورگ» یکی از بهترین موزیکالهای عاشقانه کل تاریخ سینما است.
این عاشقانه ماندگار که کاترین دنو معروف و میشل لوگران نوازنده و آهنگساز افسانهای فرانسوی را نیز به خدمت گرفته بود توسط ژاک دمی کارگردانی شده است. چترهای شربورگ روایتگر یک قصه عاشقانه همراه با ناکامی است. این اثر سینمایی نخل طلای جشنواره کن و جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان اسکار را هم در فهرست افتخاراتش دارد.
عنوان اصلی: Jules and Jim
کارگردان: فرانسوا تروفو
محصول: فرانسه
سال اکران: ۱۹۶۲
فیلم سینمایی «ژول و جیم» یک اثر عاشقانه مشهور فرانسوی است که در میان فیلمهای موج نوی سینمای فرانسه نیز جا دارد.
این درام عاشقانه سومین فیلمی است که فرانسوا تروفو کارگردانی کرده است؛ فیلمی که پس از «چهارصد ضربه» و «به پیانیست شلیک کن» ساخته شد و داستان یک مثلث عشقی است. یک مثلث عشقی میان ژول، جیم و کاترین که روایت فراز و نشیب آن پیش، در طول و پس از جنگ جهانی اول در فرانسه، اتریش و آلمان در جریان است.
عنوان اصلی: A Man and a Woman
کارگردان: کلود للوش
محصول: فرانسه
سال اکران: ۱۹۶۶
گرچه کلود للوش هم فیلمسازی را از آغاز دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز کرد اما هرگز به شهرت چهرههای برجسته موج نو همچون گدار یا تروفو نرسید. با این وجود للوش با فیلم «یک مرد و یک زن» در تاریخ سینمای فرانسه ماندگار شد.
فیلمی که با بازی ژان- لویی ترنتینیان و انوک امه همراه بود و شکلگیری رابطه عاطفی میان یک زوج را دنبال میکرد؛ زوجی که هر دو همسرانشان را از دست داده بودند و به تنهایی فرزندانشان را بزرگ میکردند. آنها در مدرسه شبانهروزی بچهها از روی اتفاق یکدیگر را ملاقات میکنند و از همان لحظه یک رابطه پیچیده میانشان آغاز میشود.
فیلم للوش همچون بسیاری از آثار موج نوی سینمای فرانسه همراه با تلاشهایی خلاقانه در بکارگیری فرم بود. «یک مرد و یک زن» جایزههای معتبری چون نخل طلای جشنواره کن و بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان اسکار را هم تصاحب کرد.
عنوان اصلی: Tess
کارگردان: رومن پولانسکی
محصول: فرانسه، بریتانیا
سال اکران: ۱۹۷۹
«تس» یک اثر عاشقانه با بازی ناستاسیا کینسکی و پیتر فرث است که براساس رمان «تس از خانواده دوربرویل» اثر توماس هاردی ساخته شد. تس داستان دردناک یک دختر دهقان جوان است که محبت دو مرد را به خود جلب کرده است.
تس را رومن پولانسکی کارگردان برجسته لهستانی کارگردانی کرده و طبق گفته او رمان «تس از خانواده دوربرویل» را ابتدا همسرش شارون تیت مدت کوتاهی پیش از به قتل رسیدنش به او معرفی کرده و برای خواندن داده بود. پولانسکی در آغاز فیلم این اثر را به شاورن تیت تقدیم کرد.
عنوان اصلی: …When Harry Met Sally
کارگردان: راب رینر
محصول: آمریکا
سال اکران: ۱۹۸۹
یک کمدی رمانتیک درباره «هری» (با بازی بیلی کریستال) و سالی (با بازی مگ رایان) که آشنایی دو دوست و مرزهای رابطه صمیمانه/عاشقانه میان آن دو را بررسی میکند.
فیلم راب رینر توانسته در گذر زمان به یکی از مشهورترین کمدی رمانتیکهای آمریکایی بدل شود. «وقتی هری سالی را دید…» علاوه بر آنکه در دوران خود موفقیت هنری و تجاری به دست آورد نوعی ماندگاری فرهنگی نیز پیدا کرده است.
عنوان اصلی: The Before Thrillogy
کارگردان: ریچارد لینکلیتر
محصول: آمریکا
تاریخ اکران: ۱۹۹۵، ۲۰۰۴، ۲۰۱۳
سهگانه «پیش از» به سه فیلمی گفته میشود که ریچارد لینکلیتر از سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۳ ساخت و در هر سه آنها ایثن هاک و ژولی دلپی به ترتیب نقشهای جسی و سلین را ایفا کردند. این سهگانه سه بخش مختلف از زندگی یک زوج عاشق را نشان میدهد و در میان محبوبترین آثار عاشقانه سینمای آمریکا قرار دارد.
این سهگانه به ترتیب زمان ساخت از فیلمهای «پیش از طلوع» (Before Sunrise)، «پیش از غروب» (Before Sunset) و «پیش از نیمهشب» (Before Midnight) تشکیل شده است.
عنوان اصلی: Cinema Paradiso
کارگردان: جوزپه تورناتوره
محصول: ایتالیا
تاریخ اکران: ۱۹۸۸
«سینما پارادیزو» یکی از مشهورترین فیلمهای چند دهه اخیر سینمای ایتالیا؛ اثری عاشقانه با تمهای آشنا و نوستالژیک سینمای تورناتوره است. فیلم که در زمان حال و گذشته در جریان است کودکی و جوانی شخصیت اصلی (سالواتوره) را در روستای محل زندگیاش و سینمای معروف آن روستا یعنی «سینما پارادیزو» به تصویر میکشد.
عشق سالواتوره به سینما، عشق دوران نوجوانی و بازگشت او پس از سالها به همان روستا که یادبودهای بیاندازه دراماتیکی از گذشته را آشکار میکنند از «سینما پارادیزو» فیلمی ساخته احساساتبرانگیز که با همراهی موسیقی فراموشنشدنی انیو موریکونه به سختی ممکن است از ذهن مخاطب بیرون برود.
سینما پارادیزو جایزه بهترین فیلم غیر انگلیسیزبان را هم در شصت و دومین دوره جوایز اسکار به دست آورد.
عنوان اصلی: Summer with Monika
کارگردان: اینگمار برگمان
محصول: سوئد
تاریخ اکران: ۱۹۵۳
«تابستان با مونیکا» تلاشی است موفق در جهت بازنمایی یک رابطه عاشقانه موقتی و سبکسرانه. رابطهای با فرجامی تلخ که با دیدی واقعگرایانه و موشکافانه بررسی شده است. این فیلم از اینگمار برگمان رابطهای عاشقانه میان دو جوان از طبقه کارگر را به تصویر میکشد. رابطهای که گرچه با آسانگیری و خوشگذرانی در تابستان آغاز میشود اما موقتیبودن دوران لذت و مسئولیتهای سنگین ازدواج به راحتی آن را ویران میکنند. هاریت آندرشون و لارس اکبورگ دو بازیگر اصلی فیلم برگمان در این اثر سینمایی هستند.
عنوان اصلی: Wings of Desire
کارگردان: ویم وندرس
محصول: آلمان، فرانسه
تاریخ اکران: ۱۹۸۷
فیلم سینمایی «بالهای هوس» که با نام «زیر آسمان برلین» هم شناخته میشود یکی از مشهورترین آثار فیلمساز مهم موج نوی سینمای آلمان، ویم وندرس است. این اثر فانتزی رمانتیک درباره فرشتگانی است که بر فراز شهر برلین قرار دارند و تلاش میکنند انسانهای گمگشته و تحت فشار را آرام کنند. تلاشی که البته گاهی در آن موفقاند و گاهی ناموفق.
این فرشتهها نامرئی و نامیرا هستند؛ یکی از این فرشتهها عاشق زنی شده و دوست دارد برای هر چه بیشتر نزدیکشدن به این عشق، خود به یک انسان تبدیل شود. انسانی مرئی که دیده میشود، طعم لذتهای انسانی را میچشد و در عین حال فناپذیر است.
«بالهای هوس» را باید فیلمی دانست که با دیدگاهی بیرونی به کلیت لذتهای انسانی از جمله عشق نگاهی دوباره میاندازد. لذتهایی که در اثر تکرار و نگاه از درون با آن میزان لذت و عظمت واقعیشان به چشم نمیآیند و عادی جلوه میکنند.
عنوان اصلی: City Lights
کارگردان: چارلی چاپلین
محصول: آمریکا
تاریخ اکران: ۱۹۳۱
«روشناییهای شهر» قدیمیترین و تنها فیلم صامت این لیست است. در «روشناییهای شهر» شخصیت «ولگرد کوچولو» با بازی چارلی چاپلین عاشق زنی نابینا شده و این کمدی رمانتیک شرح بدبیاریهای شخصیت ولگرد است.
هنگامی که چاپلین روشناییهای شهر را میساخت تکنولوژی استفاده از صدا در فیلمهای سینمایی پدیدآمده بود اما با وجود این موضوع ترجیح داد این اثر را به شکل صامت بسازد. «روشناییهای شهر» پس از عرضه هم از نظر تجاری و هم از زاویه دید منتقدان اثری تحسینبرانگیز ارزیابی شد. در حال حاضر این فیلم چاپلین را نه تنها یکی از بهترین آثار کارنامه کاری او بلکه یکی از بهترین کمدی رمانتیکها و اساسا یکی از بهترین فیلمهای کل تاریخ سینما ارزیابی میکنند.