آیا شارل دوگل برکسیت را پیش‌بینی کرده بود؟

سال ۱۹۶۳ بود که شارل دوگل، رئیس جمهور وقت فرانسه، با گفتن یک نه تاریخی مانع از عضویت بریتانیا در اتحادیه اقتصادی اروپا شد. امروز و با بالا گرفتن بحث‌ها پیرامون برکسیت، برخی ناظران بر این باورند که در استدلال‌های او برای بیرون نگه داشتن بریتانیا از اتحادیه نوعی پیش‌بینی نسبت به آینده وجود داشته است.

اتحادیه اقتصادی اروپا در سال ۱۹۵۷ توسط شش کشور بلژیک، فرانسه، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند وآلمان غربی و با هدف تشکیل یک بازار مشترک ایجاد شده بود. این یک سازمان مادر اروپایی بود که موجب قدرت گیری اروپای واحد در دوران جنگ سرد شد و سنگ بنای اتحادیه اروپای فعلی را بنیان گذاشت.

علیرغم درخواستهای بریتانیا برای عضویت در این اتحادیه، ژنرال دوگل همواره با آن مخالفت میکرد. وی به مک میلان، نخست وزیر وقت بریتانیایی، که برای عضویت در این سازمان درخواست می‌کرد گفته بود اگر بریتانیا در این تقاضا جدی است باید از «رابطه ویژه»اش با آمریکا دست بکشد.

دوگل در نطقی در جمع کابینه خود با تعریف جریان دیدار با نخست وزیر بریتانیا گفته بود: «این مرد بیچاره که چیزی برای دادن به او نداشتم، ناراحت و ضربه خورده به نظر می‌آمد. می‌خواستم دستم را روی شانه‌اش بگذارم و همچون آهنگ ادیت پیاف به او بگویم: گریه نکن، سرورم».

ژنرال دوگل در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی در سال ۱۹۶۳ به طور رسمی با عضویت بریتانیا در اتحادیه اقتصادی اروپا مخالفت کرد. او استدلال کرد که بریتانیا می‌خواهد «شرایط خودش را به بلوک شش کشور تحمیل کند». از منظر او، کاراکتر منزوی جزیره ساختاری اقتصادی‌سیاسی ساخته بود که «عمیقا» با ساختار قاره‌ای اروپا تفاوت داشت.

او استدلال می‌کرد بریتانیا «کشوری وابسته به بازرگانی دریایی است که با تجارت و بازارهای خودش محدود شده است. این کشور صنعت و تجارت بسیاری دارد ولی از کشاورزی محدودی برخوردار است و عادات و سنت‌هایش [با اروپای واحد] خیلی متفاوت است.»

دوگل همچنین بیم آن را داشت که با عضویت بریتانیا در اتحادیه اقتصادی اروپا، نفوذ فرانسه کم شود. از سوی دیگر وی نگران بود که رابطه نزدیک بریتانیا با آمریکا، این کشور را به اسب تروجانی از نفوذ ایالات متحده در اتحادیه اروپایی بدل کند. همانطور که جاناتان فنبی، مورخ، به کانال فرانس ۲۴ می‌گوید شارل دوگل اصرار داشت که استقلال اروپا را از آمریکا حفظ کند و نمی‌توانست رابطه قوی واشنگتن - لندن را فراموش کند. پیمان اتمی بریتانیا و آمریکا در اوایل دهه شصت این ظن را در دوگل تقویت کرده بود.

در سال ۱۹۶۷ دوگل بار دیگر تقاضای ورود بریتانیا به اتحادیه اقتصادی اروپا را وتو کرد و آن را اشتباه خواند. به باور او این اقدام به نابودی ساختاری منجر می‌شد که به قیمت رنج زیاد و در میان امیدهای بسیار بنا شده بود.

پنجاه سال پس از آن اظهارات و با داغ شدن بحث‌ها بر سر جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، شماری بر این باورند که این استدلال‌ها در باطن خود وجهی پیشگویانه داشته است. با این حال جاناتان فابی مورخ میگوید که اتحادیه اروپا در این سال‌ها بسیار متحول شده است و ساده انگارانه خواهد بود اگر وضعیت در سال‌های دهه ۶۰ را با اکنون مقایسه کنیم.

با این حال از منظر او اگر ژنرال دوگل زنده بود درباره برکسیت به اتحادیه اروپا توصیه می‌کرد که وضعیت را درک کنند و نگران لجاجت بریتانیا نباشند؛ چرا که این خیره سری از طبیعت غیراروپایی بریتانیایی‌ها ناشی می‌شود.